İlknur Özaydın ile Kentsel Dönüşüm Projelerinde İlerleme

İlknur Özaydın ile Kentsel Dönüşüm Projelerinde İlerleme

İlknur Özaydın, 16 Mayıs 2012 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 6306 sayılı Afet Riski Altındaki Alanların Dönüştürülmesi Hakkındaki Kanun’un ardından, o dönemde Altyapı ve Kentsel Dönüşüm Hizmetleri Genel Müdürlüğü olarak bilinen, günümüzde ise Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Kentsel Dönüşüm Başkanlığı olarak adlandırılan kurumda kentsel dönüşüm uzmanı olarak görev yapmaya başladı. Özaydın, bu yasanın tasarısının hazırlanmasında önemli rol oynayan isimlerden biri olarak tanınıyor. 2015 sonrası farklı bir bakanlıkta görev almasına rağmen, kentsel dönüşüm alanındaki çalışmalarına devam etti.

Kentsel Dönüşümün Tanımı ve Özaydın’ın Vizyonu

İlknur Özaydın, kentsel dönüşümün “afet riski altındaki alanlar ve riskli yapıların güvenli, sağlıklı ve yaşanabilir hale getirilmesi” anlamına geldiğini ifade ediyor. Bu süreci geniş bir bakış açısıyla değerlendirerek, yüksek yaşam kalitesine sahip, olası afetlere karşı dayanıklı, sosyal donatılar ve sağlam altyapıya sahip, sosyal bütünleşmeyi gözeten yaşam alanları oluşturmayı hedefliyor. 6306 sayılı yasanın amacı, tehlikeli alanlardaki çarpık yapılaşmayı yenileyerek veya iyileştirerek güvenilir ve sürdürülebilir yaşam çevreleri oluşturmaktır.

Kentsel Dönüşüm Süreci

Kentsel dönüşüm süreci, mülk sahiplerinin oy çokluğuyla alması gereken dönüşüm kararı ile başlar. Maliklerden biri, gerekli evraklarla Bakanlık tarafından yetkilendirilmiş firmalara başvuruda bulunduğunda, bu başvuru üzerine riskli yapı tespit raporu hazırlanır ve yapı riskli veya risksiz olarak sınıflandırılır. Yapı riskli olarak belirlenirse, ilgili tapu müdürlüğü tarafından işaretlenir ve maliklere bildirilir. Malikler, bu duruma 15 gün içinde itiraz edebilirler. Anlaşma sağlanamazsa, kamulaştırma süreci başlar ve yapı açık artırma yöntemiyle satışa çıkarılır.

Afet Risk Yönetimi

Türkiye, deprem haritasında yer alan ve son 122 yılda büyük depremler yaşamış bir ülkedir. Deprem oluşum mekanizmasını anlamak ve deprem sırasında yapılması gerekenler konusunda bilinçlenmek önemlidir. Teknik olarak, yapıların inşa edileceği zeminlerin detaylı incelenmesi, deprem yönetmeliğine uygun binaların inşa edilmesi, acil durum erken uyarı sistemleri ve çeşitli simülasyonlarla afet riskleri yönetilebilir. Doğal afetleri engelleyemesek de, önleyici tedbirler alarak olası zorlukları minimize edebiliriz.

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın Finansal Destekleri

Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, konut yapım ve edinme kapsamında 2 yıl anapara ödemesiz dönem ile yıllık 840 baz puan faiz desteği ve üst limiti 1.250.000 TL olan kredi faiz desteği sunmaktadır. İşyeri yapım ve edinme kapsamında ise işyeri yapım kredisi için 2 yıl anapara ödemesiz, azami 7 yıl vade ve 800.000 TL üst limit belirlenmiştir. Yerinde dönüşüm projeleri kapsamında depremde zarar gören vatandaşlar da bu desteklerden yararlanabilirler. Ayrıca, 18 aylık kira yardımı ve tek seferlik ödemeler de yapılmaktadır.

Teknik Kavramlar: Riskli Yapı, Rezerv Alan ve Riskli Alan

– Riskli Alan: Zemin yapısı veya zemin üzerindeki yapılaşma nedeniyle can ve mal kaybı riski taşıyan ve Cumhurbaşkanınca riskli olarak belirlenen alan.
– Riskli Yapı: Ekonomik ömrünü tamamlamış veya yıkılma ya da ağır hasar görme riski taşıyan yapı.
– Rezerv Alan:Şehir planlama sürecinde gelecekteki ihtiyaçları karşılamak, sağlıklı ve sürdürülebilir kentleşme sağlamak amacıyla geliştirilmesi ve yeniden planlanması öngörülen alanlar.

7471 Sayılı Kanunun Etkileri

7471 sayılı kanun, 6306 sayılı kanun kapsamında rezerv alanların yeniden tanımlanması, riskli yapıların denetimi, tahliyesi ve yıkımı ile ilgili önemli değişiklikler getirmiştir. Kentsel Dönüşüm Başkanlığı’nın yeniden yetkilendirilmesi, rezerv yapı alanlarına ilişkin sınırlamaların kaldırılması, yeni yapıda hak sahipliğinin yeniden tanımlanması ve kentsel dönüşüm sürecini hızlandırmak amacıyla riskli yapıların yıktırılması için hak sahiplerine en fazla 90 günlük süre verilmesi gibi değişiklikler getirilmiştir.

 Dünya Ülkelerinde Kentsel Dönüşüm Uygulamaları

Dünya genelinde kentsel yenileme, geliştirme, yapılandırma, kalkınma veya dönüşüm gibi kavramlarla karşılaşıyoruz. Örneğin, 1853 yılında Paris’te gerçekleştirilen dönüşüm projeleri, 1909’da New York Central Park ve Chicago örnekleri, Çin’de Şanghay, Guangzhou ve Piper Gaubatz bölgelerinde, Almanya’da Ruhr bölgesinde Duisburg-İç Liman, Danimarka’da Kopenhag Superkilen ve Avustralya’nın Brisbane şehrindeki dönüşüm projeleri gibi çeşitli örnekler mevcuttur. Bu projeler, kentsel dönüşümün uluslararası düzeydeki uygulamalarını yansıtmakta ve çeşitli başarı hikayeleri sunmaktadır.